‘गाजलेल्या मराठी कादंबरी’ PDF Quick download link is given at the bottom of this article. You can see the PDF demo, size of the PDF, page numbers, and direct download Free PDF of ‘Marathi Kadambari’ using the download button.
मराठी कादंबरी – Marathi Kadambari PDF Free Download
कादंबरी चा उगम
कादंबरी हा साहित्यप्रकार जरी आधुनिक असला तरी त्याचें बीज फार पुरातन आहे.
गोष्टीवेल्हाळपणा हा मानवाचा एक म्वाभाविक विशेष आहे. भारतीय मानवांतहि तो तितक्याच प्रामुख्याने दिसून येतो.
आश्चर्यकारक निसर्गविषयक अनुभव आले ते त्याने वेदांतील कथांमध्ये, व त्याला जे अद्भुत कथांमध्ये ग्रथित केले.
आपले जीवनविषयक आदर्श त्याने रामायण महाभारत यांसारख्या महाकाव्यांत चित्रित केले.
अद्भुताचे आकर्षण व आदर्शाचे चित्रण हे या प्रारंभीच्या कथावाङ्मयाचे मुख्य विशेष आहेत.
केवळ करमणुकीसाठी म्हणून ज्या गोष्टी सांगितल्या गेल्या त्यांतहि या दोन प्रवाहांचें, अद्भुताचें व आदर्शाचें, मिश्रण दिसून येतें.
गुणाढ्याची ‘बृहत्कथामंजरी’ वा सोमदेवाचा ‘बृहत्कथासरित्सागर’ यासारख्या ग्रंथामध्ये हें मिश्रण स्पष्टपणे दिसून येतें.
रामायणांतील राम, लक्ष्मण, सीता यांच्या चरित्रांच्या नमुन्यावर व परस्परसंबंधाच्या कल्पनेवर गुणाढ्याने आपल्या नरवाहनदत्त, गोमुख, मदनमंचुका इत्यादींची कथा रचिली.
व तिच्या उठावासाठी केवळ लोककल्पनेंतून उद्भवलेल्या अशा विद्याधरांच्या अद्भुत उपकथांची तिला जोड दिली.
लहान मुलांसाठी रचिलेल्या, आजीबाईच्या मुखाबाटे परंपरागत चालत आलेल्या नवलकथा, यक्षकिन्नरांच्या गांधर्वकथा, गांवच्या वेशीवरच्या भुता-राक्षसांच्या लोकाचारविषयक ज्ञानाच्या कहाण्या,
व्यवहारचातुर्याची दीक्षा देणाऱ्या नीतिकथा, अशा कितीतरी कथाप्रकारामध्ये हे दोन्ही प्रवाह एकत्रित झालेले दिसून येतात.
अशा कथांचे फार थोडे अवशेष आज उपलब्ध आहेत; काळाच्या प्रवाहांत व बदलत्या जीवनाच्या ओघांत कितीतरी वाहून गेले.
परंतु जे कांही आढळतात त्यावरून एवढें अनुमान मात्र निश्चितपणे काढतां येतें कीं अशा कथांचा विस्तार सगळीकडे पसरला होता.
प्रत्येक लोकभाषेंत त्यांचीं रूपांतरें अवतरलीं होतीं, व त्यांचा लोकजीवनाश निकटचा संबंध होता. ”
भारतीय लोककथा एका लोक समूहापासून दुसऱ्या
लोकसमूहाकडे इतक्या लवकर भटकत गेल्या क आपणाला युरोप आणि आशिया खंडांतील बहुतेक सर्व प्रदेशांतून, इतकेच नव्हे तर आफ्रिकन लोकांतहि त्या अंशरूपानें दिसतात. ”
मराठीतील आद्य कथावाङ्मय महाराष्ट्रापुरतें बोलायचे झाले तर बाराव्या शतकांत मराठींत गद्य व पद्य या दोन्ही प्रकारांत कथावाङ्मय निर्माण होऊं लागलें होतें.
लहान मुलांसाठी नीतिकथा लिहिल्या जात होत्या.
महानुभाव पंथांचे प्रवर्तक श्रीचक्रधरस्वामी यांच्या आख्यायिका भक्तिभावाने ग्रथित केल्या जात होत्या.
त्यांच्याच पंथाचे लेखक भास्करभट्ट बोरीकर यांनी ‘शिशुपाळवधा’सारखा रसाळ पौराणिक ग्रंथ रचला, तर नृसिंहाने ‘ नलोपाख्यान’ रचिलें.
. या दोन्ही कादंबऱ्या कदाचित् लवकरच नामशेष होतील.
‘प्रेम कीं लौकिक ‘ हिच्या सरलतेमुळे व आत्म- चरित्रात्मक कुतूहलामुळे ती साहित्यामध्ये कदाचित् एक लहानसें स्थान टिकवून राहील.
परंतु ‘दुटप्पी कीं दुहेरी ‘ चा ललाटलेख आज फारसा अस्पष्ट नाहीं.
वामन मल्हारांच्या परीक्षणामुळे मात्र या दोन्ही कादंबऱ्यांना एका वेगळ्या प्रकारचें जीवन लाभले आहे.
वामन मल्हारांच्या साहित्यविषयक तात्त्विक प्रश्नांच्या विवेचनांतहि हीच दृष्टिकोनाची व्यापकता व मूलगामित्व दिसून येतात.
आपल्या एका टीकालेखांत त्यांनी नरसिंह चिंतामण केळकरांच्या ‘ सविकल्प समाधी – च्या उपपत्तीवर प्रतिपक्ष केला. त्यांतहि हे गुण प्रकर्षाने दिसून येतात.
परंतु त्यापेक्षाहि या गुणांमुळे प्रतिपक्षावर मात करीत असतांनाहि त्यांनी जें सौजन्य व जी निरंहकारिता सदैव बाळगली ती आपणाला विशेष मोलाची वाटत नाही काय ? वामन मल्हारांनी सत्याविषयी, शक्य तितकें सत्य जाणून घेण्याविषयी आग्रह बाळगला.
साहित्यविषयक वा जीवनविषयक सत्याचा त्यांनी स्वच्छ, पूर्वग्रहशून्य दृष्टीने, अभ्यासू संशोधकाच्या वृत्तीने शोध केला. ही पूर्वग्रहशून्यता, ही खुली वृत्ति त्यांच्या परिचितांना व भक्तांनाहि इतकी जाणवत असे कीं त्यांनी त्यांना संशयात्मा विशेषण दिलें.
वामन मल्हारांनी देखील त्याचा हसत हसत स्वीकार केला. परंतु, त्यांना जो कांही सत्यांश दिसला वा पटला, त्याच्या अभिव्यक्तींत मात्र त्यांनी कुठेहि अस्पष्टपणा वा संदिग्धता ठेवली नाही.
व विशेष म्हणजे अशा निःसंदिग्ध लेखनांतहि त्यांनी आपलें सौजन्य, आपली शुद्ध-बुद्धि वैचारिक पातळी सोडली नाहीं. अशा या व्यापक मूलगामी दृष्टीच्या, सत्यसंशोधक, सौजन्यशील टीकाकाराच्या स्मृतीचें मी आज प्रथम आवाहन करते.
या व्याख्यानमालेच्या निमित्ताने लिहिला गेलेला प्रस्तुत ग्रंथ म्हणजे ” ‘एका अफाट विषयाचें समालोचन करण्याचा लहानसा प्रयत्न आहे.
इतर देशांतील वाङ्मयसमृद्धीची ज्यांना नेहमी जाणीव असते अशा चोखंदळ रसिकांना मराठी कादंबरीच्या विस्ताराचें ‘ अफाट ‘ या विशेषणाने वर्णन केलेले कदाचित् मान्य होणार नाही.
परंतु मराठींतील प्रत्येक कादंबरी – प्रकाराची व होता होईल तो प्रत्येक लेखकाच्या कांही कृतींची तरी प्रत्यक्ष ओळख करून घेण्याच्या धडपडींत गेलीं पांच वर्षे गुंतलेल्या मला तो विस्तार अफाटच
| लेखक | कुसुमावती देशपांडे – Kusumavati Deshpande |
| भाषा | मराठी |
| एकूण पृष्ठे | 223 |
| Pdf साइज़ | 15.3 MB |
| Category | साहित्य(Literature) |
Also Read
मराठी कादंबरी – Marathi Kadambari Pdf Free Download